AAC - jak się komunikować?
Rozwinięcie angielskiego skrótu AAC, czyli Augmentative and Alternative Communication (po polsku znane jako komunikacja alternatywna), w niektórych kręgach zostało zastąpione akronimem CAA (Communication Access for All), czyli komunikacja dla wszystkich staje się powszechnie stosowanym sposobem prozumiewania z osobami, które z powodów różnych uwarunkowań nie posługują się mową.
Systemy oparte o piktogramy stosuje się w formach drukowanych, tablicach statycznych lub dynamicznych tablicach w formatach elektronicznych. Każda z tych form ma swoje przeznaczenie i sprawdzi się o ile zostanie odpowiednio przygotowana i zastosowana.
Oprócz dedykowanych komunikatorów, warto przyjrzeć się oprogramowaniu do komunikacji, które instaluje się na komputerach lub tabletach. Laptopy i tablety z ekranem dotykowym mają tę zaletę, że dziecko wchodzi w faktyczną interakcję i każde dotknięcie powoduje wywołanie jakiegoś komunikatu (jakiejś akcji). Programy typu Tobii Communicator, czy OnscreenCommunicator posiadają dynamiczne tablice z różnymi sytuacjami komunikacyjnymi. Naturalnie tablice te można dowolnie adaptować do własnych potrzeb, jak i tworzyć nowe.
W sytuacjach, gdy osoba nie może wskazać ręką na komunikat, potrzebne będą rozwiązania do bezdotykowego sterowania urządzeniami komputerowymi. Do wyboru są generalnie trzy formy - zastosowanie przełączników (potocznie również nazywanych z angielskiego switchami), założenie urządzenia do nawigacji na siebie i kontrolowanie zdarzeń na ekranie za pomocą ruchów głowy lub sterowanie zdarzeniami na ekranie przy użyciu wzroku i eye-trackerów, czyli urządzeń, które śledząc ruchy gałek ocznych użytkownika wprawiają w ruch wskaźnik kursora.
Dzieci rozpoczynające swoją przygodę z eye-trackingiem czasami muszą zrozumieć, że to ich oczy mają taką magiczną moc i powodują, że na ekranie pojawiają się gwiazdki, zmieniają kolory, coś się maluje, coś rozbłyska. Programy takie jak LookToLearn, czy Sensory EyeFX przygotowują dzieci do dalszej pracy z eye-trackerem i programami do AAC, ale także są świetnym kompanem w poznawaniu i rozwijaniu się, a także co równie ważne z świetnej zabawie.
Przedstawiamy kilka propozycji opartych o wybrane oprogramowanie i sprzęt do sterowania komputera przy użyciu wzroku. Takie rozwiązania znakomicie sprawdzają się w przypadku dzieci i dorosłych z zespołem Retta, SMA, ALS, czterokończynowym porażeniem, czy z Autyzmem. Można jest używać wszędzie - w domu, w szkole, w pracy, w szpitalach, w klinikach i wielu innych sytuacjach życiowych.
Sprzęt do komunikacji alternatywnej i alternatywnego dostępu do komputera
Eye-trackery firmy TobiiDynavox
GlassOuse firmy Ennopro
Kliknij zdjęcie by dowiedzieć się więcej
Eye tracking to jeden z najefektywniejszych sposobów pracy z programami do komunikacji opartej o piktogramy.
Uśmiech dziecka, gdy może przekazać swoje myśli i odczucia jest bezcenny. Taki sam uśmiech pojawia się na twarzach rodziców i rodzeństwa. Funkcjonalna forma komunikacji usprawnia życie osoby potrzebującej takiego wsparcie a także osób, z nią żyjących.
Dziecko powinno mieć możliwie najwięcej sposobności do komunikowania się. Również w czasie spacerów, czy innych wyjść z domu. Mobilny zestaw PCEye Mini z tabletem daje taką możliwość
Już przy pierwszym zetknięciu się z eyetrackerem, dzieci zaczynają rozumieć, że ich zachowania wzrokowe wywołują jakąś akcję na ekranie. Dajmy im czas na samodzielną eksplorację. Krok po kroku odkryją siłę swojego wzroku. Już po kilku razach zaczną swój taniec komunikacyjny i wtedy zaproszą do niego inne osoby.
Technologia ekranów dotykowych otworzyła kolejne możliwości w tworzeniu rozwiązań do komunikacji, które stały się bardziej mobilne. Odpowiednio dopasowane oprogramowanie tworzy efektywny zestaw, poprzez który osoba może się komunikować. Przykładem takich rozwiązań jest TobiiDynavox Indi.
Nie ma jak dobra muzyka. Wie o tym DJ Luke Santos, który miksuje i bawi siebie i publiczność.
Taka ściana interaktywna to znakomite rozwiązanie w każdej klasie. Jest to przenośna i mówiąca plansza z kieszonkami na zdjęcia lub piktogramy. Plansza mówi głosem dzieci, rodziców, terapeutów, nauczycieli. Każdy kto może, może nagrać dowolny komunikat. W klasie można stworzyć mówiący dziennik obecności, rozkład dnia, słowniczek, itd.
GoTalk to przykład komunikatorów, które można spotkać w różnych wielkościach i kształtach. Są to proste lecz efektywne narzędzia do tworzenia komunikatów dla osób wdrażających się w korzystanie z alternatywnych form komunikacji werbalnej. Urządzenia takie są lekkie i bardzo wytrzymałe, dzięki czemu dziecko może bezpiecznie używać ich w pomieszczeniach i na zewnątrz. Czy to na spacerze, czy w podróży, na plaży, czy w górach dziecko może swobodnie komunikować się ze swoimi rodzicami, rodzeństwem, czy kimkolwiek, kto wspólnie spędza z nimi czas.
Eyetrackery firmy TobiiDynavox funkcjonują w środowisku komputerów lub tabletów z systemem Windows.
Osoby szukające rozwiązań pomocnych przy bezdotykowym posługiwaniu się smarfonami i tabletami mają do dyspozycji GlassOuse. Jest to połączenie ramki, którą nakłada się tak jak okulary i ustnika. Ramka, w którą wbudowany jest Bluetooth służy do sterowania wskaźnikiem kursora na urządzeniu, a ustnikiem dokonuje się kliknięć. Android, Mac OS, czy Windows stoją przed Wami otworem.
Najnowsze urządzenie firmy TobiiDynavox to PCEye Mini, który jest jednocześnie najmniejszym i najnowocześniejszym urządzeniem do eyetrackingu dostępnym na rynku. Za skrótem IS4 kryje się nowoczesny procesor, dzięki któremu PCEye Mini sprawdzi się nawet z komputerami i tabletami o słabszych parametrach. Doskonale nadaje się nie tylko do pracy z systemem komputerowym bez użycia rąk, ale również do terapii widzenia.
Przyciski
Przyciski, czyli switche to proste rozwiązanie z ogromnymi możliwościami włączające światło, uruchamiające domowe urządzenia, ożywiające zabawki, czy dające głos dziecku korzystającemu z oprogramowania do komunikacji alternatywnej. Przycisnąć można dłonią, palcem, kolanem, a może stopą.
Oprogramowanie do komunikacji alternatywnej i rozwoju umiejętności poznawczych
Szpitale, kliniki, lekarze, terapeuci znajdujący się w sytuacji, gdy komunikacja werbalna z pacjentem jest mocno utrudniona, czy nawet niemożliwa mogą skorzystać z pomocy programu OnscreenCommunicator. Jest to program do komunikacji alternatywnej dedykowany osobom potrzebującym komunikacji w relacjach lekarz-pacjent. Naturalnie, nie są to jedyne sytuacje, gdy to rozwiązanie się sprawdzi. Dzięki możliwości tworzenia własnych kart (tablic komunikacyjnych), program ten może służyć do nieograniczonej liczby rozmów, konwersacji, pogaduszek i pogadanek.
OnscreenKeyboard to przykład rozbudowanej klawiatury ekranowej, dzięki której pisanie będzie przyjemnością. Predykcja słów jest już dzisiaj właściwie standardem w klawiaturach ekranowych, jednak to rozwiązanie jeszcze dodatkowo przyspieszy pisanie. Możemy na przykład ustawić wpisywanie literek jmmcw, by z tej rozsypanki na ekranie pojawił się tekst Jak mi miło Ciebie widzieć. Dzięki tej opcji, konwersacja jest szybsza i płynniejsza.
Snap z głównym zestawem słownictwa jest oparty o najnowsze badania nad efektywnością funkcjonowania z programami AAC. Dzięki odpowiedniemu układowi tablic i menu wspierającego, użytkownik ma błyskawiczny dostęp do najistotniejszych słów i zwrotów. Nowoczesna forma paszportu wspiera komunikację z osobami nie zaznajomionymi z AAC.
Boardmaker jest jednym z najbardziej popularnych programów do tworzenia tablic komunikacyjnych. W wersji podstawowej programu, można zaprojektować własny zestaw tablic do wydruku i zastosowaniu np. z komunikatorami GoTalk lub Ścianą Interaktywną. W wersji rozszerzonej użytkownik może stosować zaprojektowane tablicy do komunikacji na komputerze w połączeniu z głosem syntetycznym.
SnapScene jest wyjątkowym programem opartym o tzw. VSD. Scenki komunikacyjne tworzone są na bazie zdjęcia z różnych sytuacji domowych, szkolnych, czy towarzyskich. Natychmiastowa komunikacja ze SnapScene to łatwizna.
Oprogramowanie z serii Eye Gaze to świetna zabawa i ćwiczenie zachowań wzrokowych. Wodzenie, fiksacja, czy lokalizowanie obiektów staje się proste dzięki angażującym postaciom i sytuacjom na ekranie.
Sensory EyeFX to zestaw aplikacji wspierających pracę z eye-trackerami i ćwiczenia przygotowujące do wprowadzenia komunikacji alternatywnej opartej o piktogramy. Innym oprogramowaniem o podobnych cechach i zastosowaniu jest seria Look To Learn, gdzie dziecko rozpoczyna swoją przygodę z eye-trackerem, a jednocześnie rozwija swoje umiejętności poznawcze.
Tobii Communicator 5 to zestaw narzędzi do komunikacji, kontroli otoczenia, interakcji poprzez media społecznościowe i relaksu.
KINKA to zestaw gier zaprojektowanych na eye trackery z myślą o dzieciach, którym granie do tej pory sprawiało trudność. Wystarczy tylko spojrzenie, żeby zaczęły dziać się niesamowite rzeczy: za pomocą wzroku można kierować autem, nadmuchiwać balony, rozgniatać potwory i wysadzać bomby! Gry są kolorowe, przyjazne i chociaż służą do terapii, to dostarczają też mnóstwo zabawy. Można je dostosować do wieku i umiejętności dziecka, dzięki czemu podobają się zarówno młodszym, jak i starszym graczom.
